Lekcja Muzyki : Klasa VI Z dziejów muzyki

Temat: Z dziejów muzyki - Barok. Jan Sebastian Bach.

Od XVII w. do połowy XVIII stulecia trwała epoka nazywana barokiem. Kompozytorzy tworzyli wówczas kunsztowną i ozdobną muzykę zgodnie z zasadami polifonii. Określa się tak wielogłos, w którym każdy głos wykonuje niezależną melodię, współbrzmiącą jednak z pozostałymi melodiami.

W baroku powstała również nowa forma wokalno - instrumentalna - opera.

Najpopularniejszymi instrumentami epoki były organy, klawesyn i skrzypce.

Johann Sebastian Bach (ur. 21 marca 1685 w Eisenach, zm. 28 lipca 1750 w Lipsku)

Niemiecki kompozytor. Przedstawiciel baroku w muzyce.

Wywodził się z rodziny o wielkich tradycjach muzycznych. Jego ojciec Johann Ambrosius Bach sam był skrzypkiem i muzykiem miejskim w Eisenach, podobnie jak jego bracia . Również synowie Bacha: zrobili kariery jako wybitni kompozytorzy, w pełni godni nazwiska swojego ojca.

Bach został osierocony nie skończywszy 10 roku życia. Zaopiekował się nim starszy brat, który pracował jako organista. Pod jego okiem Jan nauczył się gry na organach. W wieku 15 lat wyjechał do Dolnej Saksonii. Został sopranistą w chórze kościelnym. Rozwijał swój talent wokalny, jednak wskutek mutacji musiał zarabiać na życie jako skrzypek i altowiolista. Krytykowano go za dziwne improwizacje grane podczas mszy. Bach przeniósł się do Mühlhausen, gdzie również znalazł pracę jako organista.

Jeszcze na początku roku 1703 Bach zatrudnił się na krótko na dworze księcia Johanna Ernsta w Weimarze jako lokaj i skrzypek, ale już w sierpniu tego samego roku uzyskał posadę organisty w tzw. Nowym Kościele w Arnstadt. To w czasach pracy Bacha w Arnstadt powstała m.in. jego słynna Toccata i Fuga d-moll (BWV 565), najbardziej chyba rozpoznawalne i popularne dzieło organowe tego kompozytora, świadczące o tym, że jeszcze jako osiemnastoletni młodzieniec osiągnął niebywałe mistrzostwo w sztuce kompozycji i w grze na organach. Odtąd będzie nazywany, tak przez współczesnych, jak i potomnych, najwybitniejszym organistą niemieckim wieku XVIII, największym wirtuozem tego instrumentu. Bach jednak, mimo rosnącej sławy, mawiał, że umiejętności osiągnął pilnością i praktyką, tak jak każdy z przeciętnymi predyspozycjami i zdolnościami osiągnąć je może i wciąż pragnął nauki i kontaktu z prawdziwymi mistrzami. Dlatego w roku 1705 wybrał się pieszo z Arnstadt do Lubeki, by usłyszeć i poznać kompozytora, którego najbardziej w młodości cenił — Dietricha Buxtehudego (1637-1707). W tym celu piechotą przebył ponad 400 kilometrów w każdą stronę, ale doświadczenia, które wyniósł z tej wyprawy owocowały w jego twórczości przez całe życie.

W 1707 r. wziął ślub ze swoją daleką kuzynką, Marią Barbarą, która urodziła mu siedmioro dzieci. W latach 1708-1714 pracował jako nadworny organista i kameralista kapeli na dworze księcia Wilhelma Ernesta. Od 1717 do 1723 r. był kapelmistrzem i dyrektorem muzyki kameralnej na dworze księcia Leopolda w Köthen. W 1720 r. zmarła jego żona. Jan Sebastian Bach musiał zapewnić swoim dzieciom opiekę. Ożenił się z młodszą od siebie o 17 lat sopranistką, która urodziła mu trzynaścioro dzieci.

W 1722 r. Jan Sebastian Bach został kantorem przy kościele św. Tomasza w Lipsku. Pozostawał na tym stanowisku do śmierci. Bach tworzył muzykę chóralną, orkiestrową i na instrumenty solo. Jego najsłynniejsze dzieła to: „Msza h-moll”, „Pasja wg św. Jana”, „Pasja wg św. Mateusza”, „Weihnachts-Oratorium”, „Magnificat D-dur”, kantaty oraz „Koncerty brandenburskie”. Jan Sebastian Bach zmarł 28 lipca 1750 r. w Lipsku.

Twórczość Jana Sebastiana Bacha

Jan Sebastian Bach nazywany jest mistrzem muzyki polifonicznej, a jego twórczość obejmuje ponad tysiąc skatalogowanych utworów – od najbardziej znanych utworów na organy, poprzez fugi, aż po utwory kameralne i chóralne

Toccata i Fuga d-moll

Zaśpiewajmy!

TEKST PIOSENKI: ZACZNIJ OD BACHA

Gdy musisz wstać, choć tulisz tak pod głową obłoczek snu
i słów tyle znasz uczonych cicho przez noc,
a tu dzień wstaje już kolorowo, witaj!

Gdy musisz wstać, bo słońce już zawiesza
na szczytach wież poranny swój szal i rusza
cień w długi marsz, wokół drzew krząta się
ptaków rzesza, witaj!

Ref. Zacznij od Bacha, nim słońce po dachach
zeskoczy, jak kot po nocy ćmej...
I zacznij od Bacha, gdy w progu się waha
ktoś, kto winien wejść, a może nie...

Gdy musisz wstać,
choć tulisz tak pod głową obłoczek snu
i słów tyle znasz uczonych cicho przez noc,
a tu dzień wstaje już kolorowo, witaj!

Gdy musisz wstać,bo słońce już zawiesza
na szczytach wież poranny swój szal i rusza
cień w długi marsz, wokół drzew krząta się
ptaków rzesza, witaj!

Ref. Zacznij od Bacha,
nim słońce po dachach
zeskoczy, jak kot po nocy ćmej...
I zacznij od Bacha,
gdy w progu się waha
ktoś, kto winien wejść, a może nie...
Tu du ru du
tu ru du du daj pa ru ba du du du daj
tu ru du du daj pa ru ba du du ru du
du ru daj du ru daj
du ru ru du du, witaj!
Tu du ru du
Tu ru du du daj pa ru ba du du du daj
Tu ru du du daj pa ru ba du du ru du
Du ru daj du ru daj
du ru ru du du, witaj!
Tu du ru du
Tu ru du du daj pa ru ba du du du daj
Tu ru du du daj pa ru ba du du ru du
Du ru daj du ru daj
du ru ru du du, witaj!

Ćwiczenie 1

Posłuchajcie utworu Jana Sebsatiana Bacha "Suita orkiestrowa h-moll, nr 2, cz. VII Badinerie i spróbuj określić, na jakim instrumencie zagrano partię solową?